$
€
Osmanlı Devletinin devşirme olmayan büyük veziriazamlarından birisidir.
Piri Mehmet Paşa Aksaray Vilayeti doğumlu, Yavuz Sultan Selim saltanatının son yıllarında ve Kanuni Sultan Süleyman saltanatının ilk yıllarında 25 Ocak 1518 – 27 Haziran 1523 tarihleri arasında beş yıl beş ay iki gün sadrazamlık yapmış Osmanlı devlet adamıdır.
Aksaray İli’nde Zinciriye Medresesi müderrislerinden meşhur Cemaleddin Aksarayî torunlarından olup babası ulemâdan Mehmed Celâleddin b. Ahmed Çelebi’dir. Ana tarafından soyu Larende (Karaman)’de medfun Mevlâna Hamazatüddin’dir. Amasya’da, yetişmiş, medrese tahsili görmüş, kadılık etmiş ve daha sonra devlet hizmetine girip II. Beyazıt zamanında Anadolu defterdarı olmuştur.
Pirî Mehmed Çelebi, başdefterdarlıkla Çaldıran seferine iştirak etmiş, bir harp meclisinde söylemiş olduğu sözler Sultan Selim’in takdirini kazanmış ve seferden dönüşte Nahcivan’a gelindiği zaman azlolunan Mustafa Paşa’nın yerine vezir olmuştur (25 Şaban 920 ve Ekim 1514). Hersekzade Ahmed Paşa’nın son defa vezir-i âzamlıktan azlinde, Pirî Paşa da azil ve emekli edilmiş ve Yavuz’un Mısır seferine hareketi üzerine İstanbul muhafızı tayin olunmuştur (922 H. 1516 M.).
Mısır’dan dönüşte Yunus Paşa’nın îdamı üzerine İstanbul’dan getirtilerek Şam’da pâdişâhla buluşup vezir-i âzam tayin edildi (924 Muharrem 1518 Ocak) ve Yavuz Sultan Selim’in vefatına kadar mevkiini muhafaza ettiği gibi oğlu Sultan Süleyman’a da üç sene vezir-i âzamlık yaptıktan sonra 1523’de vezaret haslarıyla emekli edildi.
Dönemindeki önemli olaylar
1521-Belgrad’ın fethi 1522-Rodos’un fethi
Kişiliği ve cesaretiyle Yavuz Sultan Selim’in gözüne girmiştir. Hatta Belgrad’ın fethi için Kanunî Sultan Süleyman’ı ikna etmiş ve Yavuz Sultan Selim döneminden itibaren denizciliği ve donanmayı geliştirmeye çabalamıştır.
Yavuz Sultan Selim gibi kudretli ve hatayı affetmeyen bir padişaha veziriazamlık yapması zaten O’nun kaliteli devlet adamlığının ispatıdır. Bir gün padişah Piri Mehmed Paşa’ya sorar:”Bu ne haldir, neden böyle tedirgin durursun” Paşada cevaben “Öldürülme korkusu yaşıyorum. Beni ne zaman idam ettireceksiniz” der. Yavuz da kendine has üslubuyla “Yerine senin gibi bir adam bulabilseydim zaten korktuğun başına gelirdi” diyerek hem takdir hem de tekdir edici bir cevap verir.
Yavuz döneminin önemli beddualarından biridir “İnşallah Yavuz Sultan Selim’e sadrazam olursun” Çünkü Sultan Selim’in 8 yıllık padişahlık süresinde 6 sadrazamı olmuştur.
Görevden alınması
II.Vezir Ahmet Paşa sadrazam olabilmek için Piri Mehmet Paşa’nın yaşlılığını bahane edip Kanunî Sultan Süleyman’a onu görevden almaya ikna etmeye çalışmış ve sonuçta başarılı olmuştur. Ancak II. Vezirin yerine sadrazamlığa Hasodabaşı İbrahim Ağa’yı getirtmiştir ve Piri Mehmet Paşa’ya maaş bağlayarak onu emekli etmiştir.
Ölümü
Sadrazamlıktan emekli edildikten sonra Silivri’deki çiftliğine çekilen Piri Mehmet Paşa, saraya pek sık gidip gelen biriydi ve hatta Kanunî Sultan Süleyman ile arası o kadar çok iyiydi ki Makbul İbrahim Paşa bundan çok korktu ve sadrazamlığa tekrar Piri Mehmet Paşa’nın gelebileceği korkusuyla Mehmet Paşa’nın oğlu Mehmet Efendi’yle Makbul İbrahim Paşa anlaşmış ve buna göre Mehmet Efendibabasını zehirleyerek öldürmüştür(1532).
